دیشب از شبکه یک تلویزیون ایران، در ساعتی بسیار پربیننده، برنامه ای پخش شد به نام "شهر شیشه ای" که به بحران دوبی می پرداخت.

برای مراجعه آینده خودم هم که شده خواستم چند نکته را راجع به این برنامه و نوع نگاهش بنویسم.

اینکه برنامه ای ساخته شود تا مردم را نسبت به سرمایه هایی که از ایران خارج می کنند آگاه تر کند و چشمانشان را بازتر، بدون شک خوب است. هدف برنامه "شهر شیشه ای" نیز همین بوده است ظاهراً ولی نکته ای که قابل انتقاد است لحن فیلم ساز است که کاملاً تحت تاثیر فضای ضد دوبی است که در ایران به وجود آمده و در تمام مصاحبه هایی که انجام می دهد، نمی تواند وجد خود را از بحرانی که برای دوبی به وجود آمده پنهان کند و همین نگاه باعث شده، در ارائه مطالب فیلم، دچار یک نوع یکجانبه نگری باشد که باعث می شود از دیدن بعضی از زوایای داستان بحران دوبی غافل باشد. در حقیقت از شروع فیلم معلوم است که فیلمساز چیزی را ساخته که می خواسته و در طول فیلم برداری و مصاحبه ها دنبال جوابی برای سوالاتش نبوده، بلکه فقط با کسانی صحبت کرده که جوابی را که از قبل می دانسته را به او بدهند و مهر تائیدی برایش باشند.

این نگاه یک جانبه غیر از اینکه بی طرفی یک فیلم مستند را زیر سوال می برد – که البته انتظارم از صدا و سیما همین بود- باعث می شود که فیلم تاریخ مصرفی بسیار کوتاه داشته باشد و بعد از زمانی بسیار کوتاه که زوایای دیگری از این بحران آشکار می شود،حتی خود فیلمساز از اینکه با چشمانی نیمه باز به سوی سوژه اش حرکت کرده تعجب کند. هر چند که ما حافظه مان کوتاه مدت است و فردا فراموش می کنیم چه کردیم و چه دیدیم.

و اما چند نکته درباره خود فیلم:

-بسیاری از اطلاعاتی که در فیلم توسط شخصی با عنوان "تاجر دوبی" بیان می شود، نظر شخصی او و بعضاً بسیار غیرکارشناسانه است، این شخص که بار اصلی اطلاعاتی که در فیلم داده می شود نظرات اوست، در تمام فیلم عینک آفتابی اش را برنمی دارد و نامش را بیان نمی کند.

-حتی با یک مقام رسمی کنسولی یا سفارتی ایران درباره بحران دوبی مصاحبه نشد. تمام افرادی که در فیلم نشان داده شدند، غیر از مهرداد میناوند، بدون نام بودند و هر کس از زاویه دید خودش مطلبی راجع به بحران دوبی بیان کرد که البته همه هم شبیه هم بود.

- ساعت یازده صبح شنبه ها، مال های دوبی همیشه خلوت است، چه برسد به "دوبی مال" که مال جدیدی است و هنوز بسیاری از مغازه های آن افتتاح نشده. چند نفر هستند که برای خرید کفش و لباس و رفتن به یک کافه یا رستوران، ساعت یازده صبح شال و کلاه می کنند؟ نمی توان از این خلوتی به عنوان سندی برای رکود اقتصادی دوبی یاد کرد. می شد حداقل بعد از ظهر همان روز فیلم را در یک مجتمع تجاری گرفت که شلوغی آن نسبت به سال پیش در همین موقع بسیار کمتر بوده و قابل توجه است، ولی مشکل این بود که اگر مردم در زاویه دوربین قرار می گرفتند، فیلم دیگر قابل پخش نبود.

- اینکه زمین های خالی با تابلوهای شهرک هایی که قرار است ساخته شوند، به مشتریان خرید مسکن نشان داده می شود، چیزی نیست که از آن به عنوان کلاه برداری یاد کرد. این روند معمولی بوده که طی دوران شکوفایی دوبی نیز ادامه داشته و بسیاری از کسانی که از راه سرمایه گذاری مسکن در دوبی به سودهای قابل توجهی رسیده اند، وقتی پول خانه هایشان را می دادند، هنوز چیزی نه روی زمین نه روی هوا وجود نداشته است ولی پس از دو سال مجموعه ای کامل تحویلشان می شده و بعضاً تا قبل از تحویل، چندین نوبت به فروش دوباره می رسیده است. کسانی در این میانه متضرر شدند که سودهای دویست درصدی بازار مسکن دوبی را همیشگی پنداشتند و در موج کاذب رشد اقتصادی خود را غرق کردند و با به خطر انداختن سرمایه و گاهی تمام زندگی شان، به طمع سود فراوان اقدام به خرید های خارج از توان اقتصادی شان کردند و در صورتی که به هر دلیل این رشد با رکود مواجه می شد – که شد – تمام معادلات، زنجیروار به هم می ریخت و تا کوچکترین جزئیات زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می داد.

بیش از دو سال پیش در برنامه رادیویی زنده صبحگاهی دوبی که راجع به اقتصاد است، با یک تاجر نیویورکی که برای سرمایه گذاری به دوبی آمده بود مصاحبه می شد، از او پرسیدند نظرتان راجع به آینده دوبی و این حجم سرمایه گذاری در بازار مسکن چیست؟ گفت: "من تاجرم و اومدم اینجا پولم رو دربیارم و برم، با دید اقتصادی که من دارم معتقدم این سرعت رشد، جایی متوقف میشه و من به نظرخودم بهترین وقت رو برای سود کوتاه مدت انتخاب کردم، دوبی برای زندگی آشغاله! من اهمیت نمی دم چی به سرش میاد، من فقط اومدم پول دربیارم و فلنگ رو ببندم قطعاً کسانی که به روزهای آخر این رشد برسند، فدا خواهند شد." که البته مجریان انگلیسی رادیو از رک گویی به سبک نیویورکی این آقا کمی شوکه شده بودند و مصاحبه رو جمع و جور کردند.

هر کس در دوبی زندگی می کند از بحران اقتصادی دوبی لطمه دیده، هر کشوری که در تعامل با اقتصاد جهانی بوده، به طریقی درگیر این بحران شده است. اینکه کناری بایستی و به ریش آنها که در بحرانی گرفتارند بخندی، نه دردی از تو دوا می کند نه از آنها. اینکه داخل کشوری بحران زده باشی و باز به ریش همان کشور که درحال گذر از بحرانی تاریخی دست و پا می زند بخندی، به خودت خندیده ای.

این روزها تمام خواهد شد. دوبی هم خود را از آب و گل بیرون می کشد و به یک روند منطقی در حرکت اقتصادی خواهد رسید و برخلاف نظر نویسنده مقاله ای در روزنامه گاردین، دوباره به بیابانی خشک و بی آب و علف تبدیل نخواهد شد. بسیاری از پروژه هایی که در فیلم مذکور از توقف آنها صحبت شد، دوباره با تامین اعتبار شروع به کار کرده اند. اتاق های فکر در امارات هم از اشتباهاتشان، چیزهای جدید یاد می گیرند و آنها را برای مقاصدی جدید به کار می گیرند.

من قصد ندارم از دوبی دفاع کنم، سعی می کنم واقع نگر باشم . قصدم فقط دو روی سکه را دیدن است.

همانطور که گفتم حافظه ما ایرانی ها، دورتر از یکی دو ماه قبل را نمی بیند. فردا روز، بسیاری یادشان نمی آید امروز چه می گفتند و چه می کردند. همیشه می شود تمام اصول را زیر پا گذاشت.

فرضی است محال به چندین دلیل، ولی تصور کنید روزی است، که یکی از این جزایر سه گانه که بر سرش اختلاف است به دست امارات افتاده و از قضا در آن کازینویی افتتاح کرده و نام کازینو را هم گذاشته خلیج ع.ر.ب.ی!. فکر می کنید چند نفر از کسانی که این روزها پتیشن امضا می کنند و سنگ نام خلیج فارس و میهن را به سینه می زنند، پایشان را به آن کازینو نخواهند گذاشت؟!!

ما مردم فراموشکاری هستیم.

برچسب‌ها: اقتصاد, تلویزیون, دوبی, dubai